Czym jest “feminizumu” i czy feministki mieszkają w Japonii?

0


Nie mam złudzeń, że uda się nam przybliżyć niezwykle skomplikowany świat społeczno-kulturowy Japonii,  ale mam nadzieję, że to będzie dobry wstęp do dyskusji. Zapraszam na krótki wywiad z Paulą Kurzawską, która była dla mnie przewodniczką po świecie kobiet kwaii, które za swoją słodką maską z pandą kryją czasem wielką siłę i determinację, a przynajmniej ogromną skuteczność w działaniu.

Zacznijmy od tego, jaka jest pozycja kobiety w społeczeństwie Japońskim? Jakie ma to uwarunkowania społeczne i historyczne?

W zasadzie trudno powiedzieć. Wydaje mi się, że we wcześniejszych epokach (szczególnie Heian) ta pozycja była silniejsza, ale z nadejściem konfucjanizmu uległa osłabieniu. Trudno byłoby streścić całą historię Japonii i wszystkie idee, które miały wpływ na aktualną sytuację, ale jeśli miałabym wskazać jedną, która miała duży wpływ na aktualną pozycję, a raczej rolę kobiet w społeczeństwie japońskim, to była by to ideologia „ryōsai kenbo, czyli „Good Wife, Wise Mother, która była szczególnie silna w czasie II Wojny Światowej. Generalnie chodzi o to, że obowiązkiem kobiety jest wypełniać obowiązki domowe i wychowywać dzieci, co z kolei ma mieć przełożenie na siłę i sukces kraju. Teoretycznie wpływ tej ideologii osłabił się po wojnie, ale moim zdaniem nadal jest on widoczny w Japonii. Przy czym należy wziąć pod uwagę, że Japonki często nie mają nic przeciwko siedzeniu w domu, i byciu żoną i matką

Na zdjęciu znajdują się zatopione w plastiku sztuczne kwiaty oraz zastrzyki z hormonami, które artystka brała zanim zaszła w ciążę.
Seeds of Hope 1. sun (2017) by Zika Shimasaki

Czy Japonki uważają się za feministki? Czy idee feminizmu mają wpływ na współczesne mieszkanki Japonki?

Na pewno nie jest to jakoś bardzo widoczne w prasie, mediach czy w życiu codziennym, tak jak jest to widoczne np. w Polsce czy w Niemczech. Osobiście uważam, że nie jest to wpływ idei na Japonki, a bardziej zmiana typu „bottom-up” wynikająca z częściowej zmiany sposobu myślenia kobiet z Japonii, przy czym jest to często zmiana nieuświadomiona. Większość moich znajomych Japonek, które określiłabym jako feministki mieszka za granicą.

Czy feminizm, jako idea, cieszy się popularnością czy raczej owiany jest złą sławą stereotypów?

Feminizm raczej nie jest dobrze postrzegany, ale wynika to też z ideału słodkiej, uroczej dziewczynki, który z definicji jest przeciwieństwem stereotypowej feministki. Poza tym japońska polityka zdominowana jest przez starszych panów, którzy raczej próbują przepychać wizję Japonii jaką pamiętają z czasów swojej młodości, niż dostosować się do zmian.

Dla młodych Japonek feminizm i w ogóle niezależność, też nie zawsze kojarzy się pozytywnie. Z reguły dziewczyny z którymi pracowałam (bardzo często dobrze wykształcone) mówiły, że nie mogą się doczekać wyjścia za mąż, bo wtedy nie będą musiały pracować.

Spotkanie Japońskich artystek w trakcie festiwalu sztuki z okazji Dnia Kobiet „Bloosom Blast” w Galerii UltraSuperUltraSuperNew w Shibuya

Jakie są sposoby emancypacji w społeczeństwie Japońskim? Czy może istnieją jakieś strategie, których nie stosują kobiety w Europie, ale za to w Japonii tak?

Może nie jest to sposób na emancypację, ale w życiu codziennym zgrywanie słodkiej idiotki jest zdecydowanie bardziej efektywne, niż silenie się na walkę o równouprawnienie. Sukces zawodowy nadal jest domeną mężczyzn.

Czy Japończycy są zainteresowani partnerstwem oraz równouprawnieniem w sferze prywatnej oraz publicznej?

Na pewno zależy to od osoby, ale odniosłam wrażenie, że większość zdecydowanie nie jest, i mam na myśli tutaj zarówno mężczyzn, jak i kobiety, których często głównym celem życiowym jest złapanie bogatego męża i urodzenie dziecka. Jeśli chodzi o mężczyzn, to wpływ rodziców (szczególnie ojca) jest w Japonii bardzo silny, i nawet jeśli młody Japończyk będzie chciał wprowadzić zasady partnerskie w swoim związku, wpływ rodziców może to znacznie utrudnić.

Zdjęcia są moją własnością i pochodzą z prywatnej kolekcji. O pracach artystek, których użyłam do ilustracji tego tekstu można przeczytać w artykule o wystawie.

Paula Kurzawska to studentka 2 roku studiów magisterskich na kierunku japonistyka Wolnego Uniwersytetu Berlińskiego. Zrobiła licencjat z germanistyki i japonistyki uzyskany na The University of Leeds, a jej praca dyplomowa miała tytuł pt. „Soft Revolution”: Kawaii as an expression of Feminism and Resistance of the Japanese women against the Patriarchal Society. Ma za sobą pobyt badawczy na Uniwersytecie Tokijskim.

Figurki, jakie można kupić w dzielnicy gadżetów, gier komputerowych i sklepów z erotyką na Akihabara
Na pierwszym zdjęciu znajduje się portret kobiety w czerni i bieli, która leży na boku, jej piersi są obwisłe a brzuch zwisa i jest pomarszczony. Na dolnej fotografii jest ta sama kobieta ale upozowana, w ten sposób, że piersi sterczą a brzuch jest gładki i bez fałd.
All I’ve Done For You I (2016) and II (2016) by Kit Panacoast Nagamura
Na moje pytania odpowiedziała Paula Kurzawska, którą miałam okazję poznać podczas targów Tokio tego roku. Była naszą tłumaczką, ale przede wszystkim z chęcią odpowiadała na pytania odnośnie japońskiej kultury. 

Katarzyna Barczyk
vel LADY PASZTET